Ορθόδοξο Χριστιανικό Ιστολόγιo
ΔΡΟΜΟΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ
Σας ευχόμαστε καλή ανάγνωση και με την ευχή του Αποστόλου Παύλου:
Σε περίπτωση όπου άλλα φιλικά ιστολόγια θελήσουν να αναρτήσουν ή να επισυνάψουν μέρος από το υλικό που προσφέρουμε, παρακαλούμε όπως αναφέρουν ως πηγή το ιστολόγιό μας, προς βοήθεια και ενημέρωση του κάθε αναγνώστη, κάτι που και εμείς αντίστοιχα κάνουμε σε αντίστοιχη περίπτωση.
====================================
ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟ ΑΓΩΝΑ
Αγαπητοί
αναγνώστες, σας καλωσορίζουμε στην ανάγνωση των αναρτήσεων του
ιστολογίου μας και ευχόμαστε να αποκομίσετε κάτι ωφέλιμο για την ψυχή
σας μέσα από τα κείμενα που παραθέτουμε.
Η
σημερινή εποχή έχει οδηγήσει την πλειονότητα των Ορθόδοξων βαπτι-
σμένων Χριστιανών στη χώρα μας σε μια χλιαρότητα ή ακόμη και στην πλήρη
απομάκρυνσή τους από την ουσιαστική Χριστιανική πίστη και λατρεία, όπως
αυτή μας έχει παραδοθεί από τον ίδιο τον Κύριό μας Ιησού Χριστό και τους
Αγίους Πατέρες της Εκκλησίας μας.
Η
άγνοια αυτή του σύγχρονου Χριστιανού, η ελλιπής κατήχησή του, ή και η
ηθελημένη νωθρότητά του, έχει οδηγήσει τo σημερινό Έλληνα στην
πνευματική του κατάρρευση και ως αποτέλεσμα αυτού είναι και η οικονομική
κρίση που διανύει η χώρα μας, διότι η ανωτέρω συμπεριφορά απωθεί τη
Χάρη του Αγίου Πνεύματος από τη ζωή μας και όπως είπε ο Κύριος μας
Ιησούς Χριστός στο κατά Ιωάννην Ευαγγέλιο:
«χωρὶς ἐμοῦ οὐ δύνασθε ποιεῖν οὐδέν»
(Κατά Ἰωάννην Εὐαγγέλιον κεφ.15, στ.5)
Στο
ιστολόγιο αυτό γίνεται μια προσπάθεια να συγκεντρωθούν βασικά θέματα
που αφορούν την Ορθόδοξη Χριστιανική πίστη και λατρεία ως ένα ελάχιστο
ταπεινό βοήθημα και έναυσμα για το σύγχρονο Χριστιανό, ώστε να βρει τον
πραγματικό σκοπό της ζωής του, που είναι ή ένωσή του με το Θεό Πατέρα
μας και δια μέσου αυτού, η σωτηρία της ψυχής του.
Η
προσπάθεια αυτή δεν αποσκοπεί στο να καλύψει το σύνολο των θεμάτων της
πίστης και λατρείας μας, ούτε να αποτελέσει ένα συνολικό εγχειρίδιο για
το σύγχρονο Χριστιανό, αλλά να δώσει κάποιες ελάχιστες βασικές
κατευθύνσεις και ερεθίσματα σε διάφορα θέματα που αφορούν το Δρόμο της
Ορθοδοξίας που ο Χριστιανός οφείλει να ακολουθεί για τη σωτηρία της
ψυχής του, χωρίς να είναι στόχος μας να καλύψουμε πλήρως όλο το φάσμα
της ζωής του Χριστιανού σε αυτό το ιστολόγιο.
Οι
πηγές και τα βοηθήματα που βασίζεται το ιστολόγιο μας είναι κυρίως η
Αγία Γραφή και ιδιαίτερα η Καινή Διαθήκη, διάφορα πατερικά κείμενα Αγίων
της Εκκλησίας μας, όπως επίσης κείμενα και ομιλίες άλλων Πατέρων,
έγκριτων θεολόγων και ιεροκηρύκων της εποχής μας, αλλά και πηγές μέσω
άλλων έγκριτων ιστοσελίδων στο διαδίκτυο.
Το
ιστολόγιο είναι ιδιωτικό (προσωπικό), λειτουργεί αφιλοκερδώς και δεν
έχει κανένα κερδοσκοπικό, διαφημιστικό, πολιτικό, ή άλλο σκοπό, πέραν
της φιλικής βοήθειας και ενημέρωσης προς το κάθε αδελφό μας Ορθόδοξο
Χριστιανό, ο οποίος καλοπροαίρετα θα δεχθεί να περιηγηθεί στις σελίδες
μας.
Έχει
γίνει κάθε δυνατή προσπάθεια για την εγκυρότητα των κειμένων των
αναρτήσεων μας και την αποφυγή υπερβολών, μέσα από μια συστηματική
μελέτη και έρευνα, παράλληλα με τον καθημερινό πνευματικό αγώνα και τις
δυσκολίες που προκύπτουν, σεβόμενοι την Εκκλησιαστική μας Ορθόδοξη
Χριστιανική παράδοση και την Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας της Ελλάδας.
Παρόλα αυτά ζητάμε την κατανόησή σας σε τυχόν λάθη ή παραλείψεις που
ενδεχομένως να υπάρξουν.
Ο
στόχος του ιστολογίου είναι η ενημέρωση και ο προβληματισμός του
αναγνώστη, μέσα από σύντομα και απλά κείμενα, ώστε από μόνος τους ο
καθένας στη συνέχεια να ερευνήσει και να βρει την ελπίδα στο σημερινό
τούνελ της ζωής, τον ατομικό του Δρόμο της Ορθοδοξίας, με την καθοδήγηση
πάντα του Πνευματικού του Πατέρα και μέσα από τα Ιερά Μυστήρια της
Ορθοδόξου Εκκλησίας μας.
Σημαντική σημείωση:
Αγαπητοί επισκέπτες του ιστολογίου μας, εάν είστε κακοπροαίρετοι,
μπορείτε άνετα να εξέλθετε από το ιστολόγιό μας τώρα, ώστε να μην χάνετε
άδικα το χρόνο σας.
Αν όμως είστε καλοπροαίρετοι, τότε σας ευχόμαστε να αποκομίσετε κάτι
θετικό από την όλη προσπάθεια που κάναμε εδώ για εσάς.
Τέλος
και πιο σημαντικό από όλα, θα ήθελα να ευχαριστήσω τον Πνευματικό μου
Πατέρα, για την ευλογία που μου έδωσε για τη δημιουργία αυτού του
ιστολογίου. Ο Θεός να τον έχει πάντα καλά και να του χαρίσει την αιώνια
ζωή.
"χάρις
ὑμῖν καὶ εἰρήνη ἀπὸ Θεοῦ πατρὸς ἡμῶν καὶ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ. " (Προς Κορινθίους Α', Κεφ.1 στ.3)
(ο Θεός Πατέρας
μας και ο Κύριος Ιησούς Χριστός να σας δίνουν τη χάρη και την ειρήνη)
Ο διαχειριστής του ιστολογίου
Σε περίπτωση όπου άλλα φιλικά ιστολόγια θελήσουν να αναρτήσουν ή να επισυνάψουν μέρος από το υλικό που προσφέρουμε, παρακαλούμε όπως αναφέρουν ως πηγή το ιστολόγιό μας, προς βοήθεια και ενημέρωση του κάθε αναγνώστη, κάτι που και εμείς αντίστοιχα κάνουμε σε αντίστοιχη περίπτωση.
====================================
ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟ ΑΓΩΝΑ
O άνθρωπος αγωνίζεται καθημερινά για να καλύψει διάφορες βιοτικές και άλλες ανάγκες και όλη του η ζωή είναι
ένας διαρκής αγώνας. Από την ώρα που ξυπνάει μέχρι την ώρα που κοιμάται
ασχολείται διαρκώς με διάφορες μέριμνες που αποσκοπούν στην κάλυψη των
αναγκών που ο κάθε άνθρωπος έχει ορίσει για τον εαυτό του.
Ανάλογα δηλαδή με τι έχουμε θέσει ως στόχο της ζωής μας θα είναι και οι καθημερινές μας ενέργειες και πράξεις.
Αν όμως, όπως αναλύουμε και στην ενότητά μας στο "σκοπό της παρούσας ζωής"
συνειδητοποιήσουμε οτι ο σκοπός του ανθρώπου είναι η θέωσή του και η
σωτηρία της ψυχής του, τότε μήπως θα πρέπει να αλλάξουμε τη μορφή του
καθημερινού μας αγώνα και να αρχίσουμε να αγωνιζόμαστε γι αυτήν την
επιμέλεια της ψυχής μας, ώστε να την προετοιμάσουμε και να τη
διαμορφώσουμε κατάλληλα ώστε όταν θα κλείσουμε τα γήινα μάτια μας να
οδηγηθούμε κοντά στην αγκαλιά του Θεού;
Αυτός λοιπόν ο νέος αγώνας για την επιμέλεια της ψυχής μας και την ανύψωσή της προς το Θεό Πατέρα μας είναι ο λεγόμενος πνευματικός αγώνας,
στον οποίο πρέπει να γνωρίζουμε οτι έχουμε έναν και μοναδικό εχθρό που
αντιτάσσεται σε κάθε τι καλό κάνουμε για τη σωτηρία της ψυχής μας και
αυτός είναι ο διάβολος.
Θα
αναρωτηθεί κάποιος εδώ όμως, οτι είναι παράλογο να πάψουμε να
ασχολούμαστε με τις βιοτικές μέριμνες και να ασχολούμαστε μόνο με τη
σωτηρία της ψυχής μας, διότι πώς θα επιβιώσουμε σε αυτή τη ζωή;
Όμως και εδώ έρχεται ο Κύριος μας Ιησούς Χριστός και μας λέει:
"...μὴ οὖν μεριμνήσητε λέγοντες, τί φάγωμεν ἢ τί πίωμεν ἢ τί
περιβαλώμεθα; πάντα γὰρ ταῦτα τὰ ἔθνη ἐπιζητεῖ· οἶδε γὰρ ὁ πατὴρ ὑμῶν
ὁ οὐράνιος ὅτι χρῄζετε τούτων ἁπάντων. ζητεῖτε δὲ πρῶτον τὴν βασιλείαν τοῦ
Θεοῦ καὶ τὴν δικαιοσύνην αὐτοῦ, καὶ ταῦτα πάντα προστεθήσεται ὑμῖν..."
(Κατά Ματθαίον κεφ. 6, στ. 31-33)
δηλαδή:
"...μην κυριευθείτε λοιπόν ποτέ από την ανήσυχη μέριμνα λέγοντας τί θα
φάμε; ή τι θα πιούμε; ή τι θα ντυθούμε, διότι οι ειδωλολάτρες (που δεν
γνωρίζουν τα αιώνια αγαθά και τη στοργική πρόνοια του Θεού) επιζητούν
αποκλειστικά και μόνο αυτά τα φθαρτά αγαθά - διότι ο Πατέρας σας ο
Ουράνιος γνωρίζει οτι έχετε ανάγκη από όλα αυτά (και σαν πανάγαθος που
είναι θα σας τα δώσει). Να ζητάτε δε κατά πρώτον τη Βασιλεία του Θεού
και την αρετή που θέλει από εσάς ο Θεός (την επικράτηση του θελήματός
του) και όλα αυτά τα επίγεια αγαθά θα σας δοθούν (μαζί με τα ανεκτίμητα
αγαθά της Βασιλείας των Ουρανών)..."
και αλλού πάλι λέει:
"καὶ περὶ ἐνδύματος τί μεριμνᾶτε; καταμάθετε τὰ κρῖνα τοῦ ἀγροῦ πῶς
αὐξάνει· οὐ κοπιᾷ οὐδὲ νήθει· λέγω δὲ ὑμῖν ὅτι οὐδὲ Σολομὼν ἐν πάσῃ τῇ δόξη αὐτοῦ περιεβάλετο ὡς ἓν τούτων."
(Κατά Ματθαίον κεφ.6, στ.28, 29)
δηλαδή: "περί
του ενδύματος γιατί φροντίζετε με τόση ανησυχία και αγωνία;
Παρατηρείστε με προσοχή τα άνθη του αγρού, πώς φυτρώνουν και πώς
αυξάνουν - ούτε κοπιάζουν ούτε γνέθουν. Κι όμως σας λέγω τούτο, οτι ούτε
ο Σολομών (με όλη του τη βασιλική μεγαλοπρέπεια και δόξα) δε φόρεσε
ποτέ ένα τόσο περίλαμπρο ένδυμα σαν αυτό με το οποίο περιβάλλεται ένα
από αυτά τα (ταπεινά) άνθη"
"Εἰ δὲ τὸν χόρτον τοῦ ἀγροῦ, σήμερον ὄντα καὶ αὔριον εἰς κλίβανον βαλλόμενον,
ὁ Θεὸς οὕτως ἀμφιέννυσιν, οὐ πολλῷ μᾶλλον ὑμᾶς, ὀλιγόπιστοι;"
(Κατά Ματθαίον κεφ.6, στ.30)
δηλαδή: "εάν ο Θεός ντύνει με τόση λαμπρότητα τα χορτάρια του αγρού, που σήμερα υπάρχουν και αύριο ρίχνονται στο φούρνο, δε θα ενδύσει πολύ περισσότερο εσάς ολιγόπιστοι;
δηλαδή: "εάν ο Θεός ντύνει με τόση λαμπρότητα τα χορτάρια του αγρού, που σήμερα υπάρχουν και αύριο ρίχνονται στο φούρνο, δε θα ενδύσει πολύ περισσότερο εσάς ολιγόπιστοι;
Μας διαβεβαιώνει λοιπόν ο Χριστός οτι δεν είναι δυνατό να μας εγκαταλείψει και να σταματήσει να καλύπτει τις βιοτικές μας ανάγκες, τις οποίες γνωρίζει πολύ καλά οτι χρειαζόμαστε, ιδιαίτερα εμάς τους ανθρώπους που είμαστε το μεγαλύτερο σε αξία δημιούργημά Του.
Και μάλιστα μας χαρακτηρίζει "ολιγόπιστους" θέλοντας να δείξει οτι όλα είναι θέμα πίστης δηλαδή εμπιστοσύνης (εν-πίστη) προς το Θεό Πατέρα μας.
Άρα, αν όλες μας τις μέριμνες τις αφήσουμε σε Αυτόν, υπάρχει περίπτωση να μας εγκαταλείψει; Αυτό βέβαια δε σημαίνει οτι θα πάψουμε να αγωνιζόμαστε και για τα βιοτικά αγαθά, αλλά σημαίνει οτι ο Θεός Πατέρας μας θα μας δώσει όλα εκείνα τα βιοτικά αναγκαία αγαθά (την τροφή μας, το ρουχισμό μας κλπ) ώστε να μπορούμε να αγωνιζόμαστε για τα πνευματικά αγαθά, αρκεί εμείς να έχουμε καθορίσει τις προτεραιότητες στη ζωή μας με βάση τα λόγια του Κυρίου μας (χαρακτηριστικά τονίζει ο Χριστός τη λέξη του "πρώτου", δηλαδή της προτεραιότητας):
ΟΙ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΜΑΣ
- "ζητεῖτε δὲ πρῶτον τὴν βασιλείαν τοῦ
Θεοῦ καὶ
τὴν δικαιοσύνην αὐτοῦ,"
(Κατά Ματθαίον κεφ. 6, στ. 33) - "ἀγαπήσεις Κύριον τὸν Θεόν σου ἐν ὅλῃ τῇ καρδίᾳ
σου καὶ ἐν ὅλῃ τῇ ψυχῇ σου καὶ ἐν ὅλῃ τῇ διανοίᾳ σου. αὕτη ἐστὶ πρώτη καὶ
μεγάλη ἐντολή."
(Κατά Ματθαίον κεφ. 22, στ. 37,38) - "δευτέρα δὲ ὁμοία αὐτῇ· ἀγαπήσεις τὸν πλησίον σου ὡς σεαυτόν."
(Κατά Ματθαίον κεφ. 22, στ. 39)
Και μάλιστα, ακόμη και αν κάποια φορά ο Θεός μας στερήσει κάποια από αυτά τα βασικά αγαθά, (περιπτώσεις πείνας, εθνικών καταστροφών κλπ), τότε αν κοιτάξουμε βαθύτερα θα δούμε οτι είναι πάλι για το συμφέρον της ψυχής μας και αυτό, ώστε να ενδυναμωθεί η πίστη μας, την οποία ίσως κάπου χάσαμε, ώστε όταν κατόπιν ενδυναμωθούμε πνευματικά με την προσευχή μας να ξανανιώσουμε πάλι τις ευεργεσίες του Θεού προς εμάς, αλλά με πίστη προς Αυτόν και μόνο, ως Ζωοδότη των πάντων και όχι προς τον εαυτό μας
Αν όμως δεν είναι οι προτεραιότητες μας οι προηγούμενες, αν δηλαδή δεν είναι πρώτη μας σκέψη ο Κύριος και η αγάπη μας προς αυτόν και η μελλοντική Βασιλεία Του και εάν νοιαζόμαστε για περισσότερα αγαθά και πλούτη, πλην των πραγματικά αναγκαίων, και μάλιστα εις βάρον του πλησίον μας, τότε να μην ξεχνάμε τα λόγια του Χριστού μας οτι:
- "δυσκόλως πλούσιος εἰσελεύσεται εἰς τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν" (Κατά Ματθαίον κεφ.19, στ.23)
- "Πᾶς
οὖν ὅστις ὁμολογήσει ἐν ἐμοὶ ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων, ὁμολογήσω κἀγὼ ἐν αὐτῷ ἔμπροσθεν
τοῦ πατρός μου τοῦ ἐν οὐρανοῖς. ὅστις
δ᾿ ἂν ἀρνήσηταί με ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων, ἀρνήσομαι αὐτὸν κἀγὼ ἔμπροσθεν τοῦ
πατρός μου τοῦ ἐν οὐρανοῖς"
(Κατά Ματθαίον κεφ. 10, στ.32,33)δηλαδή "ο καθένας που (με πίστη και θάρρος, χωρίς να φοβάται διωγμούς) θα με ομολογήσει (σωτήρα και Θεό του) μπροστά στους ανθρώπους, θα τον ομολογήσω κι εγώ μπροστά στον Ουράνιο Πατέρα μου ως δικό μου - όποιος όμως με αρνηθεί μπροστά στους ανθρώπους, θα τον αρνηθώ κι εγώ (να τον παραδεχθώ ως δικό μου) μπροστά στον Ουράνιο Πατέρα μου"
Αυτή η ομολογία είναι που πηγάζει από την αγάπη μας προς τον Θεό Πατέρα μας, που είναι η πρώτη προτεραιότητα στη ζωή μας.
και ακόμη να θυμόμαστε τον εξής λόγο του Χριστού μας:
- "καὶ ὃς οὐ λαμβάνει τὸν σταυρὸν αὐτοῦ καὶ ἀκολουθεῖ ὀπίσω μου, οὐκ ἔστι μου ἄξιος"
(Κατά Ματθαίον κεφ. 10, στ.38)δηλαδή "όποιος δεν παίρνει το σταυρό του (δεν παίρνει σταθερά την απόφαση να υποστεί κάθε ταλαιπωρία, ακόμη και σταυρικό θάνατο για την πίστη του σε μένα) και δεν με ακολουθεί (ως αρχηγό και υπόδειγμά του), δεν είναι άξιος για μένα."
Σταυρός
είναι κάθε δυσκολία που θα αντιμετωπίζουμε στον πνευματικό μας αγώνα
καθημερινά, με δεδομένο οτι έχουμε αντιμέτωπο το διάβολο και το τάγμα
αυτού, τους δαίμονες, που ως αόρατοι εχθροί θα μάχονται εναντίον μας
καθημερινά.
Αλλά
όταν εμείς στρεφόμαστε στο Χριστό και με πίστη και προσευχή
απευθυνόμαστε σε Αυτόν, σε Αυτόν που με το δικό Του Σταυρό σήκωσε όλες
τις αμαρτίες του κόσμου και τις ξέπλυνε με το Τίμιο Αίμα Του, τότε αυτός
ο σταυρός που εμείς θα σηκώνουμε για χάρη Του, από αγάπη προς Αυτόν, θα
είναι λυτρωτικό εφόδιο για εμάς και δρόμος για τη δική μας σωτηρία.
Δηλαδή
οι θλίψεις, και οι δοκιμασίες που θα επιτρέψει ο Θεός στη ζωή μας και
κάθε άλλη δυσκολία που θα αντιμετωπίσουμε στον πνευματικό μας αγώνα για
την καταπολέμηση των παθών μας και την απόκτηση των αρετών, θα είναι ο
δικός μας σταυρός σε αυτή τη ζωή.
Πρέπει όμως να γνωρίζουμε οτι ο
Κύριος μας επιτρέπει στον καθένα μας ξεχωριστά να σηκώσουμε αυτό το
σταυρό τον οποίο αντέχουμε, ο οποίος είναι μοναδικός ειδικά για εμάς.
Άρα θα πρέπει να τον δεχόμαστε αγόγγυστα χωρίς διαμαρτυρία και να ζητάμε από το Θεό με την προσευχή μας να μας δίνει τη δύναμη να τον αντέξουμε, αλλά με εμπιστοσύνη στο Θεό οτι αυτός ο σταυρός μας θα μας οδηγήσει στη σωτηρία μας.
Αν
το ψωμί είχε φωνή, τότε πριν μπει στο φούρνο θα διαμαρτυρόταν οτι δεν
αντέχει τη φωτιά. Όμως αν δεν υπήρχε το ψήσιμο, το ψωμί θα ήταν
ακατάλληλο για να φαγωθεί.
Έτσι πρέπει να σκεφτόμαστε κι εμείς στον πνευματικό αγώνα που επιλέγουμε να διαβούμε.
Ο πνευματικός αγώνας λοιπόν είναι η καθημερινή μάχη ενάντια στα Πάθη μας, (όπως αναφέρονται στη σχετική ενότητα),
και ο συνεχής αόρατος πόλεμός με τις δυνάμεις του διαβόλου. Η μάχη αυτή
όμως στέφεται στο τέλος με την απόκτηση των Αρετών, οι οποίες θα μας
οδηγήσουν στη Βασιλεία των Ουρανών εν ημέρα κρίσης, που είναι και ο
σκοπός της παρούσας ζωής μας.
==================================================
Εν συντομία περιγράφουμε παρακάτω τα βασικά σημεία του λεγόμενου "Πνευματικού Αγώνα" που θα πρέπει να βάλουμε στη ζωή μας καθημερινά, αν θέλουμε να είμαστε συνειδητοποιημένοι Χριστιανοί Ορθόδοξοι, αποβάλλοντας κάθε χλιαρότητα που είχαμε έως τώρα.
Ας ξεκινήσουμε σήμερα
Θέλουμε να έρθουμε στο δρόμο του Χριστού που οδηγεί στη σωτηρία της ψυχής μας και στην αιώνια ευτυχία;
Ας ξεκινήσουμε σήμερα και μην το αναβάλλουμε για αύριο.
Μόνο το σήμερα είναι δικό μας – για το αύριο ετούτου του κόσμου και της δικής μας ζωής δεν μπορεί κανένας να γνωρίζει τίποτε.
Εν συντομία περιγράφουμε παρακάτω τα βασικά σημεία του λεγόμενου "Πνευματικού Αγώνα" που θα πρέπει να βάλουμε στη ζωή μας καθημερινά, αν θέλουμε να είμαστε συνειδητοποιημένοι Χριστιανοί Ορθόδοξοι, αποβάλλοντας κάθε χλιαρότητα που είχαμε έως τώρα.
Ας ξεκινήσουμε σήμερα
Θέλουμε να έρθουμε στο δρόμο του Χριστού που οδηγεί στη σωτηρία της ψυχής μας και στην αιώνια ευτυχία;
Ας ξεκινήσουμε σήμερα και μην το αναβάλλουμε για αύριο.
Μόνο το σήμερα είναι δικό μας – για το αύριο ετούτου του κόσμου και της δικής μας ζωής δεν μπορεί κανένας να γνωρίζει τίποτε.
Αν
είμαστε βαπτισμένοι Ορθόδοξοι Χριστιανοί και θέλουμε να είμαστε στο
δρόμο του Χριστού, σύμφωνα με το θέλημα του Θεού Πατέρα μας, τότε πολλές
από τις παρακάτω ενέργειες και γνωρίσματα (αλλά και άλλα) θα έπρεπε να είναι μέσα στην καθημερινότητά
μας όπως:
Ως ενσυνείδητοι Χριστιανοί Ορθόδοξοι:
Επανερχόμενοι όμως στο προηγούμενο θέμα, εάν έχουμε εγκαταλείψει το Θεό και ζούμε μια ζωή χωρίς Χριστό καθημερινά, αν βιώνουμε δηλαδή αυτή την πνευματική κρίση, που ίσως δεν έχουμε συνειδητοποιήσει, τότε εάν έλθουμε κοντά στο Χριστό και την Εκκλησία Του, ο καθένας μας και συλλογικά όταν αυτό γίνεται από τους περισσότερους, βάζοντας το Χριστό στην καθημερινή μας ζωή, θα δούμε ακόμα και με θαυματουργικό τρόπο, να αντιμετωπίζονται και οι οποιεσδήποτε άλλες κρίσεις στη ζωή μας, εφόσον φυσικά πρώτος στόχος μας πλέον θα είναι η συμμετοχή μας στη Βασιλεία του Θεού, όταν αυτή θα έλθει και όχι τα κοσμικά πλούτη και οι απολαύσεις. Απόδειξη γι αυτό είναι ο λόγος του Κυρίου μας:
"Mὴ οὖν μεριμνήσητε λέγοντες, τί φάγωμεν ἢ τί πίωμεν ἢ τί περιβαλώμεθα; πάντα γὰρ ταῦτα τὰ ἔθνη ἐπιζητεῖ· οἶδε γὰρ ὁ πατὴρ ὑμῶν ὁ οὐράνιος ὅτι χρῄζετε τούτων ἁπάντων. ζητεῖτε δὲ πρῶτον τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ καὶ τὴν δικαιοσύνην αὐτοῦ, καὶ ταῦτα πάντα προστεθήσεται ὑμῖν."
(Κατά Ματθαίον Εὐαγγέλιον Κεφ.6, στ.31-33).
Τότε και όλα τα απαραίτητα για τη ζωή μας θα μας τα δώσει ο Χριστός. Το τί σημαίνει να βάλουμε το Χριστό στην καθημερινή μας ζωή είναι ακριβώς το θέμα του "Πνευματικού Αγώνα" που εν συντομία αναλύουμε στην παρούσα ενότητα. Για περισσότερα σχετικά με τον πρωταρχικό σκοπό της παρούσας ζωής μας που είναι το να επιζητάμε πρώτα τη Βασιλεία του Θεού κάντε κλικ εδώ: >>>
Μετάνοια - δώρο σωτηρίας τώρα
Ας μετανοήσουμε λοιπόν τώρα, ας αλλάξουμε τρόπο ζωής σήμερα, ας μη φερόμαστε με τόση αχαριστία στο Θεό Πατέρα μας που μας χαρίζει και σήμερα τη ζωή, χτυπώντας την καρδιά του σώματός μας για μία ακόμη ημέρα και ο οποίος μας περιμένει με αγάπη όπως ο Πατέρας τα παιδιά Του, να επιστρέψουμε για να σωθούμε. Ας ξεκινήσουμε τον λεγόμενο "Πνευματικό Αγώνα" στη ζωή μας, όπως συνοπτικά αναφέρουμε παρακάτω τα βασικά του σημεία, από αγάπη για το Θεό Πατέρα μας.
Όσο αμαρτωλοί και να είμαστε ο Χριστός θα μας δεχθεί, όπως δέχθηκε και χάρισε την αιώνια ζωή στο ληστή στο Σταυρό την τελευταία στιγμή. Όλες οι αμαρτίες συγχωρούνται στο Ιερό Μυστήριο της Εξομολόγησης, εάν πραγματικά έχουμε μετανοήσει ειλικρινά και είμαστε πράγματι αποφασισμένοι να αλλάξουμε τον κακό μας εαυτό.
Μία μόνο αμαρτία, όπως λένε οι Πατέρες της Εκκλησίας μας, δεν μπορεί να συγχωρηθεί και αυτή είναι η αμετανοησία, η άρνηση δηλαδή του να μετανοήσουμε. Αυτήν ακριβώς έχει και ο εγωιστής και υπερήφανος διάβολος γι αυτό θα μείνει αιωνίως ασυγχώρητος.
Ας φροντίσουμε λοιπόν σήμερα ώστε να σωθεί η ψυχή μας εν ημέρα κρίσης και μην την αφήσουμε να βασανίζεται αιώνια, όταν θα κλείσουμε τα μάτια μας, επειδή αφοσιωθήκαμε αποκλειστικά μόνο στα εγκόσμια τούτα αγαθά και στις λίγες δεκαετίες της ζωής μας πάνω σε αυτή τη γη, αγνοώντας την αιωνιότητα της ζωής που μας περιμένει, που θα είναι είτε κοντά στο Θεό και ευτυχισμένοι, είτε μακριά από τον Θεό, στο απόλυτο σκοτάδι, στην απόλυτη δυστυχία και τον πόνο.
Ερχόμενοι λοιπόν κοντά στο Χριστό, ως βαπτισμένοι Ορθόδοξοι Χριστιανοί, πρέπει να γνωρίζουμε κάποια βασικά θέματα σύμφωνα με το Λόγο του Κυρίου μας, αλλά και των Πατέρων της Ορθόδοξης Εκκλησίας μας, όπως αναφέρονται παρακάτω (εκτός των τόσων άλλων), για το δρόμο που θα ακολουθήσουμε και ο οποίος οδηγεί στη σωτηρία της ψυχής μας.
Εν συντομία λοιπόν αυτά έχουν ως εξής:
Ο Πνευματικός αγώνας εν συντομία
Ως ενσυνείδητοι Χριστιανοί Ορθόδοξοι:
- σκεφτόμαστε καθημερινά και διαρκώς το Θεό, τον οποίο αγαπάμε
ως Πατέρα μας, προσπαθώντας να εκτελούμε το θέλημα Του
- επιζητούμε, ως πρώτο στόχο στη ζωή μας, τη Βασιλεία του Θεού
και όχι τα κοσμικά αγαθά και τις απολαύσεις
- εκκλησιαζόμαστε τακτικά, οπωσδήποτε και την Κυριακή
- προσευχόμαστε καθημερινά, πρωί, βράδυ, στο φαγητό κλπ
- έχουμε σταθερό Πνευματικό, έναν Ιερέα δηλαδή στον οποίο
εμπιστευόμαστε τον πνευματικό μας αγώνα, ο οποίος μας καθοδηγεί
πνευματικά και στον οποίο εξομολογούμαστε τις αμαρτίες μας στο Ιερό
Μυστήριο της Εξομολόγησης
ως Πατέρα μας, προσπαθώντας να εκτελούμε το θέλημα Του
- επιζητούμε, ως πρώτο στόχο στη ζωή μας, τη Βασιλεία του Θεού
και όχι τα κοσμικά αγαθά και τις απολαύσεις
- εκκλησιαζόμαστε τακτικά, οπωσδήποτε και την Κυριακή
- προσευχόμαστε καθημερινά, πρωί, βράδυ, στο φαγητό κλπ
- έχουμε σταθερό Πνευματικό, έναν Ιερέα δηλαδή στον οποίο
εμπιστευόμαστε τον πνευματικό μας αγώνα, ο οποίος μας καθοδηγεί
πνευματικά και στον οποίο εξομολογούμαστε τις αμαρτίες μας στο Ιερό
Μυστήριο της Εξομολόγησης
- εξομολογούμαστε τακτικά, τουλάχιστον μέσα στο μήνα
- προσερχόμαστε τακτικά στη Θεία Κοινωνία, σύμφωνα με τις
υποδείξεις του Πνευματικού μας
υποδείξεις του Πνευματικού μας
- τηρούμε τις νηστείες της Εκκλησίας μας, σύμφωνα επίσης με τις
υποδείξεις του Πνευματικού μας
υποδείξεις του Πνευματικού μας
- μελετάμε την Αγία Γραφή, ιδίως την Καινή Διαθήκη, σε καθημερινή
κατά το δυνατόν βάση
κατά το δυνατόν βάση
- μελετάμε άλλα ορθόδοξα πνευματικά βιβλία των Πατέρων της
Εκκλησίας μας, ή/και παρακολουθούμε ομιλίες σε εκκλησιαστικές
συνάξεις ή με άλλα σύγχρονα μέσα (αρχεία ήχου και εικόνας,
διαδίκτυο κλπ)
Εκκλησίας μας, ή/και παρακολουθούμε ομιλίες σε εκκλησιαστικές
συνάξεις ή με άλλα σύγχρονα μέσα (αρχεία ήχου και εικόνας,
διαδίκτυο κλπ)
- έχουμε ξεκάθαρη επίγνωση των "παθών" μας που μας οδηγούν στην
αμαρτία ενώπιων του Θεού και αγωνιζόμαστε για την εξάλειψή τους
αμαρτία ενώπιων του Θεού και αγωνιζόμαστε για την εξάλειψή τους
- γνωρίζουμε ποιές "αρετές" θέλει ο Χριστός από εμάς να έχουμε,
ώστε να αγωνιζόμαστε για να τις αποκτήσουμε
- αγαπάμε και βοηθάμε τον πλησίον μας, σαν να ήταν ο εαυτός μας
(ομοίως όπως αγαπάμε και το Θεό Πατέρα μας, σύμφωνα με το λόγο
του Κυρίου μας Ιησού Χριστού)
ώστε να αγωνιζόμαστε για να τις αποκτήσουμε
- αγαπάμε και βοηθάμε τον πλησίον μας, σαν να ήταν ο εαυτός μας
(ομοίως όπως αγαπάμε και το Θεό Πατέρα μας, σύμφωνα με το λόγο
του Κυρίου μας Ιησού Χριστού)
- δεν έχουμε ήσυχη τη συνείδησή μας επειδή απλά είμαστε "καλοί"
άνθρωποι και δεν βλάπτουμε κανέναν, ή απλά επειδή βοηθάμε τους
συνανθρώπους μας, αλλά έχουμε καταλάβει οτι πρέπει να είμαστε και
"καλοί" Χριστιανοί για να σωθούμε
άνθρωποι και δεν βλάπτουμε κανέναν, ή απλά επειδή βοηθάμε τους
συνανθρώπους μας, αλλά έχουμε καταλάβει οτι πρέπει να είμαστε και
"καλοί" Χριστιανοί για να σωθούμε
- και
τέλος φυσικά, σε καμία περίπτωση, δεν μπορούμε να πιστεύουμε ως Χριστιανοί, στην
άποψη οτι με το θάνατό μας τελειώνουν όλα και παύουμε να υπάρχουμε, αλλά
αντιθέτως πιστεύουμε στην αιωνιότητα της ψυχής μας και επιδιώκουμε να
βρεθούμε, εν ημέρα κρίσης, στη Βασιλεία του Θεού, όταν αυτή θα έλθει,
αντί στην αιώνια κόλαση. Γνωρίζουμε επίσης οτι το μόνο που τελειώνει με το θάνατό μας είναι η δυνατότητα της μετάνοιάς μας, γι αυτό και είμαστε σε εγρήγορση όσο ακόμη ζούμε σε αυτόν τον κόσμο.
Η "χλιαρότητα" και οι επιπτώσεις
Η "χλιαρότητα" και οι επιπτώσεις
Αν
οι παραπάνω συνήθειες δεν είναι στην καθημερινότητά μας, ή είναι σε
ελάχιστο βαθμό (δηλαδή κάποιες ελάχιστες φορές το χρόνο εκκλησιαζόμαστε,
κοινωνούμε, εξομολογούμαστε κλπ), παρά του οτι ίσως είμαστε κατά τα άλλα "καλοί άνθρωποι", τότε πρέπει να γνωρίζουμε οτι αυτή η
"χλιαρότητά" ενός βαπτισμένου Ορθόδοξου Χριστιανού είναι σαφώς
αντίθετη με το θέλημα του Θεού Πατέρα μας.
Επειδή όμως είχαμε τη μοναδική ευκαιρία να γνωρίσουμε το Φως το Χριστού, αφού λάβαμε το Άγιο Βάπτισμα ως Ορθόδοξοι Χριστιανοί, αλλά βγάλαμε ουσιαστικά το Χριστό από την καθημερινή μας ζωή, θα πρέπει να γνωρίζουμε οτι θα λογοδοτήσουμε αυστηρά εν ημέρα κρίσης, όταν θα κλείσουμε τα μάτια μας, σε αντίθεση με άλλους ανθρώπους σε άλλα μέρη της γης που, είτε δεν είχαν την ευκαιρία να ακούσουν ποτέ για το Χριστό και το Ευαγγέλιό Του, ή δεν είχαν τόσες ευκαιρίες πνευματικού αγώνα δίπλα τους.
Ζωή χωρίς Χριστό - Πνευματική κρίση
Επειδή όμως είχαμε τη μοναδική ευκαιρία να γνωρίσουμε το Φως το Χριστού, αφού λάβαμε το Άγιο Βάπτισμα ως Ορθόδοξοι Χριστιανοί, αλλά βγάλαμε ουσιαστικά το Χριστό από την καθημερινή μας ζωή, θα πρέπει να γνωρίζουμε οτι θα λογοδοτήσουμε αυστηρά εν ημέρα κρίσης, όταν θα κλείσουμε τα μάτια μας, σε αντίθεση με άλλους ανθρώπους σε άλλα μέρη της γης που, είτε δεν είχαν την ευκαιρία να ακούσουν ποτέ για το Χριστό και το Ευαγγέλιό Του, ή δεν είχαν τόσες ευκαιρίες πνευματικού αγώνα δίπλα τους.
Ζωή χωρίς Χριστό - Πνευματική κρίση
Ο
Θεός, ως Πατέρας μας που είναι, δεν μπορεί να μας πιέσει να τον
αγαπάμε, μιας και εξαιτίας της αγάπης Του προς το δημιούργημά Του, τον άνθρωπο, έχει δώσει σε όλους τους ανθρώπους την ελευθερία του αυτεξούσιου, να επιλέγουμε δηλαδή μόνοι μας το δρόμο μας ο καθένας.
Όταν όμως εμείς εγκαταλείπουμε το Θεό, χωρίς να συνειδητοποιούμε το λόγο του Κυρίου μας Ιησού Χριστού που μας είπε: "χωρὶς ἐμοῦ οὐ δύνασθε ποιεῖν οὐδέν" (Κατά Ιωάννην Εὐαγγέλιον Κεφ.15, στ.5), νομίζοντας εγωιστικά οτι μόνοι μας τα καταφέρνουμε όλα, τότε, σύμφωνα με τους Πατέρες της Εκκλησίας μας, ο Χριστός ως φιλάνθρωπος και φιλεύσπλαχνος που είναι, δείχνει μεν αρχικά μακροθυμία (κάτι που συνήθως, λόγω του εγωισμού μας, δεν το καταλαβαίνουμε) όπως και όση βέβαια Εκείνος κρίνει, δίνοντάς μας ευκαιρίες να επιστρέψουμε, τις οποίες, όσο πιο γρήγορα αντιληφθούμε, τόσο πιο ανώδυνη θα είναι η επιστροφή μας, αλλά αν εμείς όμως επιμένουμε και αδιαφορούμε, παραμένοντας στην αμαρτία και στα χέρια του σατανά, τότε κάποια στιγμή ο Θεός επιτρέπει στο διάβολο να κυριαρχήσει απόλυτα επάνω μας (αφού εμείς αυτόν επιλέξαμε με τη δική μας θέληση, βάση του αυτεξούσιου που μας έχει δώσει ο Θεός).
Τότε είναι που αισθανόμαστε την καταστροφή που βάλαμε στη ζωή μας μένοντας στο δρόμο της αμαρτίας. Διότι όσο και να ωραιοποιεί ο διάβολος αρχικά την αμαρτία και να μας δελεάζει, στο τέλος, όταν προσκολληθούμε σε αυτήν, μας αποκαλύπτει το πραγματικό του μίσος που έχει εναντίον μας και μας καταστρέφει. Το πόσο γρήγορα θα γίνει αυτό βέβαια μόνο ο Θεός το αποφασίζει, αναλόγως με την πορεία μας αλλά και το γενικότερο σχέδιό Του που μόνο Αυτός γνωρίζει.
Έτσι, αν και φαινομενικά κάποιες φορές φαίνεται οτι ο Θεός μας έχει εγκαταλείψει, στην ουσία ο Θεός είναι διαρκώς δίπλα μας και περιμένει, όπως ο Πατέρας τον άσωτο υιό, να επιστρέψουμε έστω κι έτσι, να μετανοήσουμε, να αποβάλουμε τον εγωισμό από μέσα μας (που είναι γνώρισμα της αμαρτίας), να ταπεινωθούμε και να ζητήσουμε τη βοήθεια και το έλεός Του επιστρέφοντας κοντά Του, ως Πατέρας μας που είναι και που μας χαρίζει τα πάντα. Τότε είναι που γίνεται το θαύμα, εάν έχουμε καλή προαίρεση και μεταστρέφεται ο νους μας και με μετά-νοια αναγεννιόμαστε προς δόξα Θεού και χαρά των Ουρανών.
Απόδειξη της μεγάλης Του Αγάπης προς εμάς είναι ακριβώς το γεγονός, οτι ενώ φαινομενικά μας άφησε όταν εμείς πραγματικά τον αφήσαμε, μας συγχωρεί και μας διαγράφει όλα τα αμαρτήματα, όταν επιστρέφουμε πάλι σε Αυτόν, με ειλικρινή μετάνοια και συντριβή καρδιάς. Αυτό είναι το μεγαλείο της Αγάπης Του.
Ο λόγος λοιπόν που ο Θεός επιτρέπει στο διάβολο να αποκτήσει κάποιες φορές εξουσία επάνω μας και να μας παιδέψει είναι τελικά πάντα για το δικό μας συμφέρον. Τίποτε δεν επιτρέπει ο Θεός που να μην προέρχεται από την αγάπη Του προς εμάς.
Σύμφωνα με τους Πατέρες της Εκκλησίας μας, υπάρχουν και άλλες περιπτώσεις, όπου ο Θεός επιτρέπει στο διάβολο να μας πειράξει, είτε για να μας δώσει την ευκαιρία να ασκηθούμε καλύτερα ενάντια στα πάθη μας, να γίνουμε πιο δυνατοί πνευματικά, ή για να μας στεφανώσει με μεγαλύτερο στεφάνι εν ημέρα κρίσεως, ή για άλλους λόγους που μόνο ο Θεός γνωρίζει.
Εμείς δεν μπορούμε ποτέ να γνωρίζουμε το σχέδιο του Θεού για τον κάθε έναν από εμάς. Ο Θεός ως πάνσοφος που είναι λειτουργεί πάντα για το συμφέρον μας, αλλά με τρόπο που μόνο Αυτός ξέρει.
Οπότε, αν και θα προσευχόμαστε διαρκώς για να μην έχουμε πειρασμούς στη ζωή μας, όπως λέμε στο "Πάτερ ημών" (προσευχή που ο ίδιος ο Χριστός μας δίδαξε στο κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο, Κεφ.6, στ.9) "καὶ μὴ εἰσενέγκῃς ἡμᾶς εἰς πειρασμόν, ἀλλὰ ρῦσαι ἡμᾶς ἀπὸ τοῦ πονηροῦ", όταν τυχόν όμως θα "επιτρέψει" ο Θεός να εισέλθουμε σε πειρασμό, δεν θα δυσανασχετήσουμε, αλλά θα επανερχόμαστε στον πρωτύτερο λόγο της ίδια προσευχής λέγοντας: "γενηθήτω τὸ θέλημά σου".
Θα πρέπει να γνωρίζουμε λοιπόν οτι για να το επιτρέψει αυτό ο Θεός είναι για το συμφέρον μας τελικά, το πραγματικό μας όμως συμφέρον που είναι η σωτηρία της ψυχής μας, επομένως θα το παλέψουμε και θα αγωνισθούμε, σύμφωνα με το θέλημά Του, διότι ο Θεός Πατέρας μας θέλει να σωθούν οι ψυχές όλων των ανθρώπων, άρα και η δική μας.
Όταν όμως εμείς εγκαταλείπουμε το Θεό, χωρίς να συνειδητοποιούμε το λόγο του Κυρίου μας Ιησού Χριστού που μας είπε: "χωρὶς ἐμοῦ οὐ δύνασθε ποιεῖν οὐδέν" (Κατά Ιωάννην Εὐαγγέλιον Κεφ.15, στ.5), νομίζοντας εγωιστικά οτι μόνοι μας τα καταφέρνουμε όλα, τότε, σύμφωνα με τους Πατέρες της Εκκλησίας μας, ο Χριστός ως φιλάνθρωπος και φιλεύσπλαχνος που είναι, δείχνει μεν αρχικά μακροθυμία (κάτι που συνήθως, λόγω του εγωισμού μας, δεν το καταλαβαίνουμε) όπως και όση βέβαια Εκείνος κρίνει, δίνοντάς μας ευκαιρίες να επιστρέψουμε, τις οποίες, όσο πιο γρήγορα αντιληφθούμε, τόσο πιο ανώδυνη θα είναι η επιστροφή μας, αλλά αν εμείς όμως επιμένουμε και αδιαφορούμε, παραμένοντας στην αμαρτία και στα χέρια του σατανά, τότε κάποια στιγμή ο Θεός επιτρέπει στο διάβολο να κυριαρχήσει απόλυτα επάνω μας (αφού εμείς αυτόν επιλέξαμε με τη δική μας θέληση, βάση του αυτεξούσιου που μας έχει δώσει ο Θεός).
Τότε είναι που αισθανόμαστε την καταστροφή που βάλαμε στη ζωή μας μένοντας στο δρόμο της αμαρτίας. Διότι όσο και να ωραιοποιεί ο διάβολος αρχικά την αμαρτία και να μας δελεάζει, στο τέλος, όταν προσκολληθούμε σε αυτήν, μας αποκαλύπτει το πραγματικό του μίσος που έχει εναντίον μας και μας καταστρέφει. Το πόσο γρήγορα θα γίνει αυτό βέβαια μόνο ο Θεός το αποφασίζει, αναλόγως με την πορεία μας αλλά και το γενικότερο σχέδιό Του που μόνο Αυτός γνωρίζει.
Έτσι, αν και φαινομενικά κάποιες φορές φαίνεται οτι ο Θεός μας έχει εγκαταλείψει, στην ουσία ο Θεός είναι διαρκώς δίπλα μας και περιμένει, όπως ο Πατέρας τον άσωτο υιό, να επιστρέψουμε έστω κι έτσι, να μετανοήσουμε, να αποβάλουμε τον εγωισμό από μέσα μας (που είναι γνώρισμα της αμαρτίας), να ταπεινωθούμε και να ζητήσουμε τη βοήθεια και το έλεός Του επιστρέφοντας κοντά Του, ως Πατέρας μας που είναι και που μας χαρίζει τα πάντα. Τότε είναι που γίνεται το θαύμα, εάν έχουμε καλή προαίρεση και μεταστρέφεται ο νους μας και με μετά-νοια αναγεννιόμαστε προς δόξα Θεού και χαρά των Ουρανών.
Απόδειξη της μεγάλης Του Αγάπης προς εμάς είναι ακριβώς το γεγονός, οτι ενώ φαινομενικά μας άφησε όταν εμείς πραγματικά τον αφήσαμε, μας συγχωρεί και μας διαγράφει όλα τα αμαρτήματα, όταν επιστρέφουμε πάλι σε Αυτόν, με ειλικρινή μετάνοια και συντριβή καρδιάς. Αυτό είναι το μεγαλείο της Αγάπης Του.
Ο λόγος λοιπόν που ο Θεός επιτρέπει στο διάβολο να αποκτήσει κάποιες φορές εξουσία επάνω μας και να μας παιδέψει είναι τελικά πάντα για το δικό μας συμφέρον. Τίποτε δεν επιτρέπει ο Θεός που να μην προέρχεται από την αγάπη Του προς εμάς.
Σύμφωνα με τους Πατέρες της Εκκλησίας μας, υπάρχουν και άλλες περιπτώσεις, όπου ο Θεός επιτρέπει στο διάβολο να μας πειράξει, είτε για να μας δώσει την ευκαιρία να ασκηθούμε καλύτερα ενάντια στα πάθη μας, να γίνουμε πιο δυνατοί πνευματικά, ή για να μας στεφανώσει με μεγαλύτερο στεφάνι εν ημέρα κρίσεως, ή για άλλους λόγους που μόνο ο Θεός γνωρίζει.
Εμείς δεν μπορούμε ποτέ να γνωρίζουμε το σχέδιο του Θεού για τον κάθε έναν από εμάς. Ο Θεός ως πάνσοφος που είναι λειτουργεί πάντα για το συμφέρον μας, αλλά με τρόπο που μόνο Αυτός ξέρει.
Οπότε, αν και θα προσευχόμαστε διαρκώς για να μην έχουμε πειρασμούς στη ζωή μας, όπως λέμε στο "Πάτερ ημών" (προσευχή που ο ίδιος ο Χριστός μας δίδαξε στο κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο, Κεφ.6, στ.9) "καὶ μὴ εἰσενέγκῃς ἡμᾶς εἰς πειρασμόν, ἀλλὰ ρῦσαι ἡμᾶς ἀπὸ τοῦ πονηροῦ", όταν τυχόν όμως θα "επιτρέψει" ο Θεός να εισέλθουμε σε πειρασμό, δεν θα δυσανασχετήσουμε, αλλά θα επανερχόμαστε στον πρωτύτερο λόγο της ίδια προσευχής λέγοντας: "γενηθήτω τὸ θέλημά σου".
Θα πρέπει να γνωρίζουμε λοιπόν οτι για να το επιτρέψει αυτό ο Θεός είναι για το συμφέρον μας τελικά, το πραγματικό μας όμως συμφέρον που είναι η σωτηρία της ψυχής μας, επομένως θα το παλέψουμε και θα αγωνισθούμε, σύμφωνα με το θέλημά Του, διότι ο Θεός Πατέρας μας θέλει να σωθούν οι ψυχές όλων των ανθρώπων, άρα και η δική μας.
Επανερχόμενοι όμως στο προηγούμενο θέμα, εάν έχουμε εγκαταλείψει το Θεό και ζούμε μια ζωή χωρίς Χριστό καθημερινά, αν βιώνουμε δηλαδή αυτή την πνευματική κρίση, που ίσως δεν έχουμε συνειδητοποιήσει, τότε εάν έλθουμε κοντά στο Χριστό και την Εκκλησία Του, ο καθένας μας και συλλογικά όταν αυτό γίνεται από τους περισσότερους, βάζοντας το Χριστό στην καθημερινή μας ζωή, θα δούμε ακόμα και με θαυματουργικό τρόπο, να αντιμετωπίζονται και οι οποιεσδήποτε άλλες κρίσεις στη ζωή μας, εφόσον φυσικά πρώτος στόχος μας πλέον θα είναι η συμμετοχή μας στη Βασιλεία του Θεού, όταν αυτή θα έλθει και όχι τα κοσμικά πλούτη και οι απολαύσεις. Απόδειξη γι αυτό είναι ο λόγος του Κυρίου μας:
"Mὴ οὖν μεριμνήσητε λέγοντες, τί φάγωμεν ἢ τί πίωμεν ἢ τί περιβαλώμεθα; πάντα γὰρ ταῦτα τὰ ἔθνη ἐπιζητεῖ· οἶδε γὰρ ὁ πατὴρ ὑμῶν ὁ οὐράνιος ὅτι χρῄζετε τούτων ἁπάντων. ζητεῖτε δὲ πρῶτον τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ καὶ τὴν δικαιοσύνην αὐτοῦ, καὶ ταῦτα πάντα προστεθήσεται ὑμῖν."
(Κατά Ματθαίον Εὐαγγέλιον Κεφ.6, στ.31-33).
Τότε και όλα τα απαραίτητα για τη ζωή μας θα μας τα δώσει ο Χριστός. Το τί σημαίνει να βάλουμε το Χριστό στην καθημερινή μας ζωή είναι ακριβώς το θέμα του "Πνευματικού Αγώνα" που εν συντομία αναλύουμε στην παρούσα ενότητα. Για περισσότερα σχετικά με τον πρωταρχικό σκοπό της παρούσας ζωής μας που είναι το να επιζητάμε πρώτα τη Βασιλεία του Θεού κάντε κλικ εδώ: >>>
Μετάνοια - δώρο σωτηρίας τώρα
Η "μετάνοια" για το Χριστό (όσο μας δίνει αυτή τη δυνατότητα σε αυτή τη ζωή) δεν
αντιμετωπίζεται όπως σε ένα κοσμικό δικαστήριο, όπου οπωσδήποτε
επιβάλλονται ποινές ανεξάρτητα από τη μεταμελημένη διάθεση του
κατηγορουμένου. Αντιθέτως ο Θεός μας επιβραβεύει και οι Ουρανοί χαίρονται
όταν ένας μετανοημένος επιστρέφει "χαρὰ γίνεται ἐνώπιον τῶν ἀγγέλων τοῦ Θεοῦ ἐπὶ ἑνὶ ἁμαρτωλῷ μετανοοῦντι" (Κατά Λουκάν Εὐαγγέλιον, Κεφ.15, στ.10), όπως ο πατέρας που υποδέχθηκε τον
άσωτο υιό στην σχετική παραβολή που είπε ο Κύριός μας Ιησούς Χριστός στο
Κατά Λουκάν Ευαγγέλιο (Κεφ.15, στ.11 έως 32). Τη χαρά αυτή για τη μετάνοια του ασώτου υιού τονίζει ιδιαίτερα ο Χριστός μας στην παραβολή αυτή λέγοντας: "εὐφρανθῆναι
δὲ καὶ χαρῆναι ἔδει, ὅτι ὁ ἀδελφός σου οὗτος νεκρὸς ἦν καὶ ἀνέζησε, καὶ ἀπολωλὼς
ἦν καὶ εὑρέθη" (στ. 32) δηλαδή: "έπρεπε δε και εσύ να ευρανθείς και να χαρείς, διότι ο αδελφός σου αυτός ήταν νεκρός και αναστήθηκε, χαμένος και ξαναβρεθηκε."
Νεκρός και χαμένος μας λέει ο Χριστός είναι όποιος βρίσκεται στην αμαρτία, αναστημένος και στο δρόμο της ζωής όμως, όταν μετανοήσει και επιστρέψει.
Το μόνο θέμα είναι οτι η μετάνοια έχει ημερομηνία λήξης και αυτή είναι η ημέρα του θανάτου μας. Αυτό δεν σημαίνει οτι μπορούμε να εκμεταλευτούμε το χρόνο αμαρτάνωντας, πονηρά σκεφτόμενοι, θεωρώντας οτι θα μετανοήσουμε μελλοντικά, διότι ο Θεός Πατέρας μας που διαβάζει κάθε απόκρυφη σκέψη μας ("οὐ γάρ ἐστι κρυπτὸν ὃ ἐὰν μὴ φανερωθῇ, οὐδὲ ἐγένετο ἀπόκρυφον ἀλλ᾿ ἵνα ἔλθῃ εἰς φανερόν" - Κατά Μάρκον, Κεφ.4, στ.22), ενδέχεται να επιτρέψει να μας έρθει ο θάνατος πριν προλάβουμε να μετανοήσουμε, εάν λειτουργούμε έτσι πονηρά έναντι του Θεού, καθόσον λένε οι Άγιοι Πατέρες της Εκκλησίας μας.
Νεκρός και χαμένος μας λέει ο Χριστός είναι όποιος βρίσκεται στην αμαρτία, αναστημένος και στο δρόμο της ζωής όμως, όταν μετανοήσει και επιστρέψει.
Το μόνο θέμα είναι οτι η μετάνοια έχει ημερομηνία λήξης και αυτή είναι η ημέρα του θανάτου μας. Αυτό δεν σημαίνει οτι μπορούμε να εκμεταλευτούμε το χρόνο αμαρτάνωντας, πονηρά σκεφτόμενοι, θεωρώντας οτι θα μετανοήσουμε μελλοντικά, διότι ο Θεός Πατέρας μας που διαβάζει κάθε απόκρυφη σκέψη μας ("οὐ γάρ ἐστι κρυπτὸν ὃ ἐὰν μὴ φανερωθῇ, οὐδὲ ἐγένετο ἀπόκρυφον ἀλλ᾿ ἵνα ἔλθῃ εἰς φανερόν" - Κατά Μάρκον, Κεφ.4, στ.22), ενδέχεται να επιτρέψει να μας έρθει ο θάνατος πριν προλάβουμε να μετανοήσουμε, εάν λειτουργούμε έτσι πονηρά έναντι του Θεού, καθόσον λένε οι Άγιοι Πατέρες της Εκκλησίας μας.
Ας μετανοήσουμε λοιπόν τώρα, ας αλλάξουμε τρόπο ζωής σήμερα, ας μη φερόμαστε με τόση αχαριστία στο Θεό Πατέρα μας που μας χαρίζει και σήμερα τη ζωή, χτυπώντας την καρδιά του σώματός μας για μία ακόμη ημέρα και ο οποίος μας περιμένει με αγάπη όπως ο Πατέρας τα παιδιά Του, να επιστρέψουμε για να σωθούμε. Ας ξεκινήσουμε τον λεγόμενο "Πνευματικό Αγώνα" στη ζωή μας, όπως συνοπτικά αναφέρουμε παρακάτω τα βασικά του σημεία, από αγάπη για το Θεό Πατέρα μας.
Όσο αμαρτωλοί και να είμαστε ο Χριστός θα μας δεχθεί, όπως δέχθηκε και χάρισε την αιώνια ζωή στο ληστή στο Σταυρό την τελευταία στιγμή. Όλες οι αμαρτίες συγχωρούνται στο Ιερό Μυστήριο της Εξομολόγησης, εάν πραγματικά έχουμε μετανοήσει ειλικρινά και είμαστε πράγματι αποφασισμένοι να αλλάξουμε τον κακό μας εαυτό.
Μία μόνο αμαρτία, όπως λένε οι Πατέρες της Εκκλησίας μας, δεν μπορεί να συγχωρηθεί και αυτή είναι η αμετανοησία, η άρνηση δηλαδή του να μετανοήσουμε. Αυτήν ακριβώς έχει και ο εγωιστής και υπερήφανος διάβολος γι αυτό θα μείνει αιωνίως ασυγχώρητος.
Ας φροντίσουμε λοιπόν σήμερα ώστε να σωθεί η ψυχή μας εν ημέρα κρίσης και μην την αφήσουμε να βασανίζεται αιώνια, όταν θα κλείσουμε τα μάτια μας, επειδή αφοσιωθήκαμε αποκλειστικά μόνο στα εγκόσμια τούτα αγαθά και στις λίγες δεκαετίες της ζωής μας πάνω σε αυτή τη γη, αγνοώντας την αιωνιότητα της ζωής που μας περιμένει, που θα είναι είτε κοντά στο Θεό και ευτυχισμένοι, είτε μακριά από τον Θεό, στο απόλυτο σκοτάδι, στην απόλυτη δυστυχία και τον πόνο.
Ερχόμενοι λοιπόν κοντά στο Χριστό, ως βαπτισμένοι Ορθόδοξοι Χριστιανοί, πρέπει να γνωρίζουμε κάποια βασικά θέματα σύμφωνα με το Λόγο του Κυρίου μας, αλλά και των Πατέρων της Ορθόδοξης Εκκλησίας μας, όπως αναφέρονται παρακάτω (εκτός των τόσων άλλων), για το δρόμο που θα ακολουθήσουμε και ο οποίος οδηγεί στη σωτηρία της ψυχής μας.
Εν συντομία λοιπόν αυτά έχουν ως εξής:
Ο Πνευματικός αγώνας εν συντομία
- Ο δρόμος είναι δύσκολος και περνάει μέσα από θλίψεις, μέχρι και τη στιγμή του θανάτου του φυσικού σώματός μας, αλλά το τέλος είναι απερίγραπτα όμορφο όταν θα γίνουμε κληρονόμοι της Βασιλείας του Θεού και της αιώνιας ζωής και ευτυχίας, διότι όπως είπε ο Κύριος μας Ιησούς Χριστός: "τί στενὴ ἡ πύλη καὶ τεθλιμμένη ἡ ὁδὸς ἡ ἀπάγουσα εἰς τὴν ζωήν, καὶ ὀλίγοι εἰσὶν οἱ εὑρίσκοντες αὐτήν!" (Κατά Ματθαίον Εὐαγγέλιον, Κεφ.7, στ.14). Η ζωή μας είναι ένας σταυρός, όπως είπε ο Χριστός: "εἴ τις θέλει ὀπίσω μου ἔρχεσθαι, ἀπαρνησάσθω ἑαυτὸν καὶ ἀράτω τὸν σταυρὸν αὐτοῦ καθ ἡμέραν καὶ ἀκολουθείτω μοι" (Κατά Λουκάν Εὐαγγέλιον Κεφ.9, στ.23). Σταυρός όμως δεν είναι μόνο η ζωή κοντά στο Χριστό, αλλά σταυρός είναι και μακριά του, διότι μακριά του υπάρχει ο διάβολος που μας μισεί και όσο και να φαίνεται οτι καλοπερνάμε σήμερα, αργά ή γρήγορα θα μας δείξει το πραγματικό του πρόσωπο και τη δυστυχία που επιζητεί σε εμάς. Η διαφορά αυτών των δύο σταυρών της ζωής λοιπόν είναι οτι αν είμαστε μαζί με το Χριστό, ο σταυρός αυτός οδηγεί στη σωτηρία μας και την αιώνια ευτυχία και όχι στην αιώνια καταδίκη μας.
- Το κίνητρό μας για κάθε τι στη ζωή μας θα είναι η αγάπη προς το
Θεό Πατέρα μας, ο οποίος μας δίνει τα πάντα στη ζωή αυτή, ακόμη και
την ίδια τη
ζωή, γι αυτό και από αγάπη προς Αυτόν θα θέλουμε να εκτελούμε το θέλημά
Του
καθημερινά. Φυσικά αυτό δεν είναι πάντα εύκολο, με δεδομένο την αμαρτωλή
μας
φύση, η οποία προήλθε από την πτώση των πρωτοπλάστων στον Παράδεισο,
αλλά όταν αγαπάμε πραγματικά το Θεό ως Πατέρα μας, τότε όλα είναι
δυνατά. Ο Χριστός, αν και μας μίλησε για το ποιά είναι η πρώτη εντολή
στη ζωή μας λέγοντας: "ἀγαπήσεις
Κύριον τὸν Θεόν σου ἐν ὅλῃ τῇ καρδίᾳ σου καὶ ἐν ὅλῃ τῇ ψυχῇ σου καὶ ἐν
ὅλῃ τῇ διανοίᾳ σου. αὕτη ἐστὶ πρώτη καὶ μεγάλη ἐντολή" (Κατά Ματθαίον Εὐαγγέλιον Κεφ.22, στ.37-38), από την άλλη πλευρά δεν μπορεί να μας πιέσει να τον αγαπάμε, διότι τότε
παραβιάζει το αυτεξούσιο που μας έχει δώσει (πάλι από την αγάπη Του προς εμάς), την
ελευθερία δηλαδή του να επιλέγουμε μόνοι μας το δρόμο μας.
- Όμοια δε με την προηγούμενη πρώτη εντολή είναι και η αγάπη προς τον πλησίον μας η οποία θα πρέπει να είναι "ως σεαυτόν", διότι συνεχίζοντας στην ανωτέρω πρώτη εντολή ο Χριστός είπε: "...δευτέρα δὲ ὁμοία αὐτῇ· ἀγαπήσεις τὸν πλησίον σου ὡς σεαυτόν (Κατά Ματθαίον Εὐαγγέλιον Κεφ.22, στ.39) και αλλού αναφέρει: "καὶ καθὼς θέλετε ἵνα ποιῶσιν ὑμῖν οἱ ἄνθρωποι, καὶ ὑμεῖς ποιεῖτε αὐτοῖς ὁμοίως (Κατά Λουκάν Εὐαγγέλιον Κεφ.22, στ.39) δηλαδή όπως θέλουμε να μας κάνουν και να μας συμπεριφερόμαστε απέναντί μας οι άνθρωποι, έτσι και εμείς να πράττουμε και να συμπεριφερόμαστε προς αυτούς. Και τέλος, όπως μας τονίζει και σε άλλο σημείο ο Κύριός μας: "αὕτη ἐστὶν ἡ ἐντολὴ ἡ ἐμή, ἵνα ἀγαπᾶτε ἀλλήλους καθὼς ἠγάπησα ὑμᾶς" (Κατά Ἰωάννην Εὐαγγέλιον Κεφ.15, στ.12). Προσοχή όμως να μην πλανηθούμε από τον εφησυχασμό του να είμαστε μόνο "καλοί" άνθρωποι, όπως είπαμε και νωρίτερα, βοηθώντας ή/και μη βλάπτοντας απλά τους συνανθρώπους μας, διότι χρειάζεται να είμαστε και "καλοί" Χριστιανοί, που σημαίνει οτι υπάρχουν και άλλες πράξεις που επιζητεί ο Χριστός από εμάς, όπως κυρίως, μεταξύ άλλων, της Μετάνοιας, Εξομολόγησης και της Θείας Κοινωνίας, όπως αναφέρουμε παρακάτω.
- Θα πρέπει να μην μεριμνάμε με άγχος για τα κοσμικά αγαθά και τις απολαύσεις αυτού του κόσμου, αλλά να επιζητούμε πρώτα τη Βασιλεία των Ουρανών, ως πρώτο στόχο στη ζωή μας, έχοντας πίστη (δηλαδή εμπιστοσύνη) στο Κύριό μας Ιησού Χριστό, που μας είπε: "Mὴ οὖν μεριμνήσητε λέγοντες, τί φάγωμεν ἢ τί πίωμεν ἢ τί περιβαλώμεθα; πάντα γὰρ ταῦτα τὰ ἔθνη ἐπιζητεῖ· οἶδε γὰρ ὁ πατὴρ ὑμῶν ὁ οὐράνιος ὅτι χρῄζετε τούτων ἁπάντων. ζητεῖτε δὲ πρῶτον τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ καὶ τὴν δικαιοσύνην αὐτοῦ, καὶ ταῦτα πάντα προστεθήσεται ὑμῖν." (Κατά Ματθαίον Εὐαγγέλιον Κεφ.6, στ.31-33)
- Μετά το θάνατο του φυσικού μας σώματος, δε σημαίνει ότι θα πάψουμε να υπάρχουμε, διότι η ψυχή μας είναι αθάνατη (και απόδειξη γι αυτό είναι οι χιλιάδες των Αγίων της Ορθόδοξης Εκκλησίας μας που συνεχίζουν διά των αιώνων να υπάρχουν, αλλά και να εμφανίζονται θαυματουργικά κατά περιστάσεις, μαρτυρώντας για την αθανασία των ψυχών) και επομένως πρέπει να ξέρουμε ότι αν δε συμμετέχουμε στη Βασιλεία του Θεού, θα βρεθούμε στην απέναντι όχθη, στο σκότος που υπάρχει μακριά από το Θεό, κάτι που θα μας κάνει να βασανιζόμαστε αιώνια, ασταμάτητα, μαζί με το τάγμα των δαιμόνων που θα μας τυραννούν αιωνίως, χωρίς τέλος και χωρίς τη δυνατότητα πλέον της μετάνοιας, την οποία σήμερα ευτυχώς ακόμη την έχουμε, αφού ο Θεός μας χαρίζει και σήμερα ζωή, άλλη μία μέρα σε αυτόν εδώ τον κόσμο.
- Θα πρέπει να ξεκινήσουμε έναν εσωτερικό αγώνα για να αποβάλλουμε όλα τα κακά χαρακτηριστικά του εαυτού μας, τα πάθη μας δηλαδή, όπως ο εγωισμός και η υπερηφάνεια, ο θυμός, η φιλαργυρία, η φιληδονία, ο φθόνος κλπ, όλα αυτά δηλαδή που μας οδηγούν στην αμαρτία έναντι του Θεού καθημερινά, να ξεκινήσουμε το λεγόμενο «Πνευματικό Αγώνα» δηλαδή, αντικαθιστώντας αυτά τα πάθη με τις αντίστοιχες αρετές της ταπείνωσης, της μακροθυμίας, της ελεημοσύνης, της εγκράτειας, της αγάπης κλπ. Ο δρόμος είναι δύσκολος, όπως είπαμε και η συνήθεια κακός σύμμαχος, αλλά με τη Χάρη του Θεού όλα κατορθώνονται. Για περισσότερα σχετικά με τα Πάθη και τις Αρετές κάντε κλικ πάνω στις λέξεις για να μεταβείτε στις αντίστοιχες σελίδες.
- Στον πνευματικό μας αυτό αγώνα να μην ξεχάσουμε ούτε μία στιγμή ότι έχουμε έναν και μόνο ύπουλο εχθρό, το διάβολο με το τάγμα των δαιμόνων του, που είναι υπαρκτά πνεύματα αγγέλων (και υπάρχουν πολλές αποδείξεις γι αυτό) που εξέπεσαν λόγω του εγωισμού τους έναντι του Θεού και πολεμούν εδώ και αιώνες τους ανθρώπους με σκοπό την απώλεια των ψυχών τους. Ο διάβολος μας πολεμάει είτε απευθείας σε μας με τις πονηρούς και κακούς λογισμούς που μας βάζει στο μυαλό (ως πνεύμα που είναι έχει αυτή τη δυνατότητα), είτε μέσω άλλων ανθρώπων που συμμαχούν μαζί του, χωρίς ίσως και αυτοί να το καταλαβαίνουν και οι οποίοι στέκονται εμπόδιο στο δρόμο μας διαταράσσοντας κάθε καλό που προσπαθούμε να πετύχουμε. Μία από τις πάρα πολλές τακτικές που έχει, για παράδειγμα, είναι η τακτική της σμίκρυνσης και μεγέθυνσης: σμικρύνει δηλαδή την αμαρτία πριν τη διάπραξή της, ώστε χωρίς ντροπή και φόβο Θεού να μας ωθήσει σε αυτήν και κατόπιν, μετά τη διάπραξη, τη μεγεθύνει πολύ για να αποτρέψει την επιστροφή μας και να μας οδηγήσει σε απόγνωση και απελπισία, όπως οδήγησε και τον Ιούδα στην αγχόνη. Για περισσότερα σχετικά με τον αόρατο πόλεμο με το διάβολο κάντε κλικ εδώ: >>> , ενώ για τις τακτικές που ακολουθεί κάντε κλικ εδώ: >>>
- Να μην ξεθαρρέψουμε ποτέ, αν νικήσαμε το διάβολο προσωρινά, διότι αυτός έχει εμπειρία στη μάχη χιλιάδων ετών και ενάντια σε δισεκατομμύρια ανθρώπους, ενώ εμείς έχουμε μόνο λίγες δεκαετίες εμπειρία. Αλλά θα πρέπει να γνωρίζουμε όμως ότι μπροστά στο Χριστό, τον οποίο πρέπει να επικαλούμαστε καθημερινά με την προσευχή μας στον πνευματικό μας αγώνα, οι δαίμονες τρέμουν και τρέπονται σε φυγή, αποκαλύπτοντας έτσι την πραγματική τους αδυναμία έναντι του Θεού. Κάθε αγώνας μας και κάθε νίκη που καθημερινά θα πετυχαίνουμε απέναντι στα πάθη μας και στα δαιμονικά πνεύματα, πρέπει να έχει ως βασικό κίνητρο την αγάπη μας προς το Θεό Πατέρα μας και πάντα να γίνεται με ταπείνωση και ποτέ με υπερηφάνεια. Διότι η υπερηφάνεια είναι γνώρισμα του διαβόλου και κατά συνέπεια κάθε νίκη που καταφέρνουμε ακυρώνεται όταν υπερηφανευτούμε γι αυτήν, οδηγώντας μας πάλι πίσω στα χέρια των δαιμόνων και στα πάθη μας. Κάθε νίκη στον πνευματικό μας αγώνα θα πρέπει να ξέρουμε ότι είναι αποτέλεσμα της Χάρης του Θεού προς εμάς (χάρη: από τη λέξη χαρίζω) και όχι κατόρθωμα δικό μας, διότι όπως είπε ο Χριστός: "χωρὶς ἐμοῦ οὐ δύνασθε ποιεῖν οὐδέν" (Κατά Ιωάννην Εὐαγγέλιον Κεφ.15, στ.5) και όπως τονίζει και ο Απόστολος Παύλος: "πάντα ἰσχύω ἐν τῷ ἐνδυναμοῦντί με Χριστῷ" (Προς Φιλιπ. Κεφ.4 στ.13), δηλαδή: "τα πάντα μπορώ και κατορθώνω με τη δύναμη που μου δίνει ο Χριστός". Γι αυτό πρέπει πάντα να προσευχόμαστε να μας δίνει ο Θεός αυτή τη δύναμη για να αντιμετωπίζουμε τους πειρασμούς του διαβόλου και να πορευόμαστε όλο και περισσότερο προς την αγάπη του Θεού Πατέρα μας.
- Ο Χριστός μας είναι τόσο φιλάνθρωπος και φιλεύσπλαχνος όσο κανένα κοσμικό δικαστήριο, γι αυτό μας χαρίζει και μας διαγράφει τις αμαρτίες μας, όταν επιστρέφουμε σε Αυτόν με αληθινή Μετάνοια και όταν οδηγούμαστε στο Ιερό Μυστήριο της Εξομολόγησης στον Πνευματικό μας Πατέρα. Ο Πνευματικός μας είναι ο Ιερέας εκείνος που μας καθοδηγεί πνευματικά και στον οποίο εξομολογούμαστε όλες ανεξαιρέτως τις αμαρτίες μας με κάθε ειλικρίνεια, χωρίς να αποκρύψουμε το παραμικρό, αλλά με συντριβή καρδιάς ερχόμαστε σε αυτόν, αποφασισμένοι να αλλάξουμε τον κακό εαυτό μας. Ακόμη και αν ξαναπέσουμε όμως στην ίδια αμαρτία που εξομολογηθήκαμε, δεν πρέπει να απελπιζόμαστε, αλλά να συνεχίζουμε τον αγώνα μας με ειλικρινή συναίσθηση του πάθους μας, το οποίο δεν μπορεί να σβήσει εύκολα, όπως εύκολα δεν κλείνει και μια πληγή στο σώμα μας. Έτσι θα μετανοήσουμε ξανά και με κλάμα ψυχής θα προσέλθουμε πάλι στην Εξομολόγηση, να καθαριστούμε (στο λουτρό της ψυχής), όπως καθαρίζουμε και το σώμα μας και θα συνεχίσουμε και πάλι τον αγώνα μας. Η απελπισία είναι συναίσθημα που μας καλλιεργεί ο διάβολος, για να μας οδηγήσει στο να σταματήσουμε τον όποιο πνευματικό μας αγώνα και να χάσουμε στο τέλος την ψυχή μας. Ας μην ξεχνάμε όμως το λόγο του Χριστού μας, ο οποίος μας είπε: "οὐκ ἐλήλυθα καλέσαι δικαίους, ἀλλὰ ἁμαρτωλοὺς εἰς μετάνοιαν" (Κατά Λουκάν Εὐαγγέλιον, Κεφ.5, στ.32) δηλαδή: "δεν έχω έλθει να καλέσω δίκαιους, ή εκείνους που θεωρούν τον εαυτό τους δίκαιο, αλλά αμαρτωλούς σε μετάνοια". Αν πέφτουμε λοιπόν, θα σηκωνόμαστε ξανά, όπως λένε οι Πατέρες της Εκκλησίας μας, αρκεί όταν θα κλείσουμε τα μάτια μας σε αυτόν τον κόσμο, να είμαστε όρθιοι. Γι αυτό πρέπει να είμαστε διαρκώς σε επαγρύπνηση και να μην αφήνουμε τις αμαρτίες μας να χρονίζουν, χωρίς Μετάνοια και Εξομολόγηση. Για περισσότερα σχετικά με τη Μετάνοια και Εξομολόγηση κάντε κλικ εδώ: >>>
- Πρώτη μας κίνηση λοιπόν, ξεκινώντας τον Πνευματικό μας αγώνα, είναι να βρούμε τον Πνευματικό μας Πατέρα, όπως είπαμε και πριν, τον Ιερέα εκείνον δηλαδή που θα μας καθοδηγεί στην πνευματική μας ζωή και στον οποίο θα προσερχόμαστε στο Ιερό Μυστήριο της Εξομολόγησης. Ο Πνευματικός μας θα είναι μόνο ένας και δεν τον αλλάζουμε χωρίς σοβαρό λόγο και χωρίς να λάβουμε την ευλογία από αυτόν για να πάμε σε άλλον. Επίσης, καθόσον λένε οι Πατέρες της Εκκλησίας μας και μεταξύ αυτών και ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης, τον Πνευματικό μας πρέπει να τον βρούμε ψάχνοντας, όπως ψάχνουμε τον καλό γιατρό για το σώμα μας και στον οποίο οφείλουμε να κάνουμε υπακοή, όπως κάνουμε υπακοή και στο γιατρό όταν είμαστε άρρωστοι, σαν να ήταν μπροστά μας ο ίδιος ο Χριστός. Επίσης να γνωρίζουμε ότι δεν τελούν όλοι οι Ιερείς το Ιερό Μυστήριο της Εξομολόγησης, παρά μόνο όσοι έχουν λάβει την ειδική ευλογία από τον εκάστοτε Επίσκοπο. Η Εξομολόγηση είναι ένα από τα 7 Ιερά Μυστήρια της Εκκλησίας μας, διότι εκείνη τη στιγμή ενεργεί η Χάρις του Αγίου Πνεύματος, διαμέσου του Ιερέα, για την άφεση των αμαρτιών μας, ανεξάρτητα από τον ίδιο τον Ιερέα. Η προσέλευσή μας στο Ιερό αυτό Μυστήριο πρέπει να είναι συχνή, καθόσον αμαρτάνουμε και συχνά, αποβάλλοντας γρήγορα από επάνω μας τις ακαθαρσίες της αμαρτίας. Το Μυστήριο αυτό το παρέδωσε ο Κύριος μας Ιησούς Χριστός στους μαθητές του, όπως αναφέρεται, εκτός των άλλων και στο κατά Ιωάννην Ευαγγέλιο (κεφ.20, στ.23), όπου ο Χριστός λέει προς τους Αποστόλους: "...λάβετε Πνεῦμα Ἅγιον· ἄν τινων ἀφῆτε τὰς ἁμαρτίας, ἀφίενται αὐτοῖς, ἄν τινων κρατῆτε, κεκράτηνται" δηλαδή; "...λάβετε Πνεύμα Άγιον· σε όποιους συγχωρείτε τις αμαρτίες, θα είναι συγχωρημένες και από το Θεό. Σε όποιους όμως τις κρατείτε άλυτες και ασυγχώρητες, θα μείνουν αιώνια ασυγχώρητες". Επομένως, σύμφωνα με το Λόγο του Χριστού μας, μόνο με την εξομολόγηση μπροστά στον Πνευματικό μας (διάδοχο των Αγίων Αποστόλων, διαμέσου των αιώνων) εξαλείφονται οι αμαρτίες μας και κατά συνέπεια οποιαδήποτε άλλη εξομολόγηση (όπως η ατομική μπροστά στην εικόνα του Χριστού κλπ) δεν μπορεί να αντικαταστήσει το Ιερό αυτό Μυστήριο της Εξομολόγησης. Για περισσότερα σχετικά με τον "Πνευματικό Πατέρα" κάντε κλικ εδώ: >>>
- Η Προσευχή μας επίσης είναι αναπόσπαστο μέρος του πνευματικού μας αγώνα και μάλιστα πρέπει να αυξάνει με το χρόνο και κάποια στιγμή να γίνει ασταμάτητη όπως είπε και ο Απόστολος Παύλος "ἀδιαλείπτως προσεύχεσθε" (Προς Θεσσαλονικείς Α', κεφ.5, στ.17) (ίσως βέβαια και μετά από πολλά χρόνια πνευματικού αγώνα), όσο και η αναπνοή μας (λέγοντας το «Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησον με τον αμαρτωλό» αδιαλείπτως), έχοντας επίγνωση ότι κάθε τι υλικό και πνευματικό που έχουμε, κάθε στιγμή της ζωής μας, είναι δώρο του Θεού προς εμάς. Θα ξεκινήσουμε να προσευχόμαστε σταδιακά και περισσότερο, δοξάζοντας, ευχαριστώντας και παρακαλώντας το Θεό καθημερινά (εφόσον καθημερινά μας χαρίζει τη ζωή, καθημερινά και θα προσευχόμαστε). Έτσι μπορούμε να βάλουμε την προσευχή στη ζωή μας, ξεκινώντας με την πρωινή προσευχή όταν σηκωνόμαστε από τον ύπνο, την προσευχή πριν και μετά το φαγητό, αλλά και με τη βραδινή προσευχή του Αποδείπνου, μαζί και με τους Χαιρετισμούς προς την Υπεραγία Θεοτόκο. Επίσης όπου κι αν βρισκόμαστε μπορούμε να λέμε την ευχή "Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησόν με". Για όλα αυτά συμβουλευόμαστε τον Πνευματικό μας, όπως αναφέραμε και παραπάνω. Η προσευχή μας πρέπει να φθάσει κάποια στιγμή να είναι θερμή και ουσιαστική, από τα βάθη της καρδιάς μας και να συμβαδίζει με όλο μας τον εαυτό και την υπόλοιπη ζωή μας, διότι όπως είπε ο Κύριος μας Ιησούς Χριστός: "Οὐ πᾶς ὁ λέγων μοι Κύριε Κύριε, εἰσελεύσεται εἰς τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν, ἀλλ᾿ ὁ ποιῶν τὸ θέλημα τοῦ πατρός μου τοῦ ἐν οὐρανοῖς". (Κατά Ματθαίον Κεφ.7, στ.21). Θα προσευχόμαστε επίσης όχι μόνο για τον εαυτό μας, αλλά και για όλους τους ανθρώπους, ακόμη και για τους εχθρούς μας, διότι όπως πάλι είπε και ο Κύριος μας: "...προσεύχεσθε ὑπὲρ τῶν ἐπηρεαζόντων ὑμᾶς καὶ διωκόντων ὑμᾶς.." (Κατά Ματθαίον Κεφ.5, στ.44). Επίσης θα προσευχόμαστε και για τους κεκοιμημένους αδελφούς Χριστιανούς μας, σε συνδυασμό και με τα μνημόσυνα που μπορούμε να κάνουμε προκειμένου να βοηθήσουμε τις ψυχές τους (το θέμα "Μνημόσυνα" θα το αναλύουμε σε άλλη ενότητα). Τίποτε δεν είναι εύκολο, ιδίως στην αρχή, αλλά να μην ξεχνάμε οτι ο Χριστος είπε: "...ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν βιάζεται, καὶ βιασταὶ ἁρπάζουσιν αὐτήν" (Κατά Ματθαίον Κεφ.11, στ.12) δηλαδή: "η Βασιλεία των Ουρανών αποκτάται με αγώνα και όσοι αγωνίζονται εναντίον της αμαρτίας, που υπάρχει μέσα τους και μέσα στον κόσμο, την αρπάζουν και την κρατούν σφικτά". Για περισσότερα σχετικά με την Προσευχή κάντε κλικ εδώ: >>>. Μπορείτε επίσης να διαβάσετε προσευχές της Ορθόδοξης Εκκλησίας μας στην ενότητα "Προσευχητάριο" κάνοντας κλικ πάνω στη λέξη.
- Θα πρέπει να εκκλησιαζόμαστε επίσης τακτικά, οπωσδήποτε κάθε Κυριακή (η οποία είναι ημέρα αφιερωμένη στον Κύριο - εξού και το όνομα Κυριακή - γι αυτό και δεν πρέπει επίσης να εργαζόμαστε την ημέρα αυτή), αλλά και σε κάθε άλλη εκκλησιαστική εορτή και σταδιακά όλο και περισσότερο, ακόμη και καθημερινά κάποια στιγμή, σε πρωινές Ακολουθίες (Όρθρος και Θεία Λειτουργία), όπου αυτές τελούνται, ή στον Εσπερινό το απόγευμα (φροντίζοντας να βρίσκουμε το χρόνο). Διότι μέσα στην Εκκλησία δοξάζουμε το Θεό Πατέρα μας, γνωρίζοντας επίσης οτι η δύναμη της κοινής προσευχής είναι κατά πολύ ανώτερη από την ατομική, όπως έχει πει ο ίδιος ο Χριστός, αλλά και διότι στην Εκκλησία τελούνται τα Ιερά Μυστήρια στα οποία πρέπει να συμμετέχουμε, ως Σώμα της Εκκλησίας του Χριστού που είμαστε, όπως η Εξομολόγηση, η Θεία Κοινωνία και το Ιερό Ευχέλαιο. Αλλά και στο Μυστήριο του Γάμου και της Βάπτισης με το Χρίσμα, πρέπει να προσερχόμαστε με ουσιαστική επίγνωση της Ιερότητας του Μυστηρίου, με τη σχετική ευλάβεια και ευσέβεια και όχι ως μια κοινωνική εκδήλωση με φαντασμαγορικές προεκτάσεις. Ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης, μιλώντας για τον Εκκλησιασμό αναφέρει οτι: α)είναι ανάγκη για το Χριστιανό, όπως ο διψασμένος για νερό, β)πρέπει να γίνεται με μεγάλη επιθυμία και όρεξη, γ)να γίνεται συνεχώς, δ)να πηγαίνουμε στο Ναό με ψυχική καθαρότητα, έχοντας αποβάλει κάθε έχθρα και μνησικακία για κάποιον αδελφό μας, αφού πρώτα συμφιλιωθούμε μαζί του και ε)είναι Ιερό χρέος απέναντι στο Θεό Πατέρα μας. Για περισσότερα σχετικά με τον Εκκλησιασμό κάντε κλικ εδώ: >>>
- Η συμμετοχή μας στο Ιερό Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας, ή Θείας Κοινωνίας, πρέπει να είναι κατά το δυνατόν συχνή, πάντα με την κατάλληλη πνευματική και σωματική προετοιμασία φυσικά (νηστεία, εγκράτεια κλπ) και σύμφωνα με τις υποδείξεις του Πνευματικού μας Πατέρα (ο οποίος γνωρίζοντας καλύτερα τον πνευματικό μας αγώνα, ως πνευματικό του παιδί που είμαστε, είναι ο μόνος που θα μας καθοδηγεί πνευματικά και θα μας οδηγεί και στα Ιερά Μυστήρια). Η Θεία Κοινωνία μας ενώνει με το Θεό Πατέρα μας και μας ενδυναμώνει πνευματικά και σωματικά, ενισχύοντας τον πνευματικό μας αγώνα και μας οδηγεί στην αιώνια ζωή, διότι όπως είπε ο Κύριός μας Ιησούς Χριστός: "...ἐὰν μὴ φάγητε τὴν σάρκα τοῦ Yἱοῦ τοῦ ἀνθρώπου καὶ πίητε αὐτοῦ τὸ αἷμα, οὐκ ἔχετε ζωὴν ἐν ἑαυτοῖς" και "...ὁ τρώγων μου τὴν σάρκα καὶ πίνων μου τὸ αἷμα ἐν ἐμοὶ μένει, κἀγὼ ἐν αὐτῷ." (Κατά Ἰωάννην Εὐαγγέλιον Κεφ.6, στ.53,56). Παράλληλα, η προετοιμασία που κάνουμε πριν τη Θεία Κοινωνία, με το Μυστήριο της Μετάνοιας και Εξομολόγησης, τη νηστεία και εγκράτεια από σωματικές και άλλες απολαύσεις και την προσπάθεια καταπολέμησης των παθών μας, με παράλληλη καλλιέργεια των αρετών, καθόσον διάστημα αναμένουμε την ένωσή μας με το Θεό Πατέρα μας στο Ιερό Μυστήριο, καθιστούν αναγκαία τη συχνή Θεία Κοινωνία, για την πνευματική μας πρόοδο, όπως τονίζουν και οι Άγιοι Πατέρες της Εκκλησίας μας, αλλά και όπως ο ίδιος ο Χριστός όρισε, πάντα βέβαια με τις υποδείξεις του Πνευματικού μας. Στο Ιερό Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας, το οποίο τελείται μέσα στη Θεία Λειτουργία, θυσιάζεται ο ίδιος ο Χριστός ξανά εις τους αιώνες και αυτό που μεταλαμβάνουμε πιστεύουμε και είναι πράγματι αληθινό Σώμα και Αίμα Χριστού. Γι αυτό θα πρέπει κανονικά να αισθανόμαστε θλίψη όταν, ενώ ο Χριστός θυσιάστηκε για εμάς για μια ακόμη φορά στη Θεία Λειτουργία στην οποία συμμετείχαμε, εμείς δεν καταδεχθήκαμε να Τον μεταλάβουμε και να ενωθούμε μαζί Του, λόγω του οτι δεν ήμασταν κατάλληλα προετοιμασμένοι. Για περισσότερα σχετικά με τη Θεία Κοινωνία κάντε κλικ εδώ: >>>
- Θα πρέπει σταδιακά να τηρούμε όλες τις Νηστείες που έχει ορίσει η Εκκλησία μας, οι οποίες φυσικά θα πρέπει να συνοδεύονται παράλληλα και με την οποιαδήποτε άλλη σαρκική και πνευματική νηστεία, αποχή δηλαδή από άλλα αμαρτήματα. Έτσι λοιπόν, με την καθοδήγηση του Πνευματικού μας, όπως αυτός θα κρίνει, ανάλογα με την πνευματική και σωματική μας κατάσταση (της υγείας μας), θα φθάσουμε κάποια στιγμή κατά το δυνατόν στην τήρηση της νηστείας της Τετάρτης και Παρασκευής (αποχή από κρέας και λάδι), της νηστείας κατά την περίοδο των Χριστουγέννων, της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, των Αγίων Αποστόλων, του Δεκαπενταύγουστου της Παναγίας κλπ. Η νηστεία ταπεινώνει το σώμα και περιορίζει τα σαρκικά πάθη, ενώ ανυψώνει και ενδυναμώνει πνευματικά παράλληλα τον άνθρωπο. Για περισσότερα σχετικά με τη Νηστεία κάντε κλικ εδώ: >>> , ενώ για να δείτε τις Νηστείες της Ορθόδοξης Εκκλησίας μας κάντε κλικ εδώ: >>>
- Θα πρέπει να μελετάμε τακτικά το Λόγο του Θεού, προκειμένου να είμαστε συνειδητοποιημένοι Χριστιανοί για το δρόμο που έχουμε επιλέξει, αλλά και για να φωτιζόμαστε πνευματικά με το χρόνο ακόμη και περισσότερο από το Φως του Χριστού στη ζωή μας. Η μελέτη της Αγίας Γραφής, ιδιαίτερα της Καινής Διαθήκης αρχικά, θα πρέπει να είναι ο πρώτος μας στόχος, ακόμη και αν διαβάζουμε μία σελίδα καθημερινά. Επίσης η μελέτη και άλλων πνευματικών ορθόδοξων βιβλίων των Πατέρων της Εκκλησίας μας θα πρέπει να μπει στο πρόγραμμά μας, για να ενδυναμωνόμαστε πνευματικά με τα φωτισμένα λόγια τους. Τέλος, το άκουσμα χριστιανικών ομιλιών από Πατέρες της Εκκλησίας, είτε με απευθείας συμμετοχή σε κηρύγματα που λαμβάνουν χώρα στις Ενορίες, αλλά είτε μέσω ραδιοφώνου, διαδικτύου, ή άλλων μέσων, πρέπει να γνωρίζουμε ότι μας βοηθάει πνευματικά, γι αυτό και θα το επιδιώκουμε όταν και όπου μπορούμε – ειδικά το διαδίκτυο είναι παντού πλέον δίπλα μας. Προσοχή όμως στην επιλογή του τι ακούμε και διαβάζουμε, ώστε οι πηγές να είναι ορθόδοξες, για να μην πέσουμε σε αιρετικές και άλλες πλάνες που κυκλοφορόν ευρέως πλέον επίσης.
- Όλη μας η ζωή θα πρέπει να αποδεικνύει ότι ασπαζόμαστε το Λόγο του Κυρίου μας στην πράξη, στην οικογένειά μας, στους συγγενείς και φίλους μας, στη δουλειά μας, στον πλησίον μας γενικότερα, ακόμη και η ομιλία μας, το ντύσιμό μας, η συμπεριφορά μας κλπ. πρέπει να εναρμονίζονται με την ευσέβεια και την αγάπη προς το Θεό Πατέρα μας και το συνάνθρωπό μας. Η αγάπη, η συγχωρητικότητα, η πραότητα, η ελεημοσύνη, η αλήθεια και ειλικρίνεια και όλες οι αρετές που σταδιακά θα αποκτάμε, θα αποδεικνύονται καθημερινά στη ζωή μας, στη σχέση μας με τους άλλους ανθρώπους, διαφορετικά δεν έχουμε καταφέρει τίποτε. Προσοχή όμως: αν είμαστε μόνο "καλοί άνθρωποι" όπως λέμε, αλλά δεν είμαστε παράλληλα και "καλοί Χριστιανοί", κοντά στο Χριστό και την Εκκλησία Του, τότε επίσης δεν καταφέραμε τίποτε. Αυτό το τελευταίο οφείλουμε να γνωρίζουμε οτι είναι μια πολύ μεγάλη απάτη του διαβόλου για να κρατάει τους καλούς ανθρώπους (αυτούς δηλαδή που δεν βλάπτουν τον πλησίον τους) μακριά από την Εκκλησία και τα Ιερά Μυστήρια, ιδίως της Εξομολόγησης και της Θείας Κοινωνίας. Στον Παράδεισο όμως - όπως λένε οι Πατέρες της Εκκλησίας μας - θα υπάρχουν πολλοί κακοί αλλά μετανοημένοι άνθρωποι, ενώ αντιθέτως στην κόλαση πολλοί καλοί άνθρωποι, αλλά αμετανόητοι. Ας μην το ξεχνάμε αυτό.
- Τέλος και σημαντικότατο: όλα τα παραπάνω πρέπει να γίνονται έχοντας ως ύψιστη αρετή, την αρετή της διάκρισης, (μείζων πασῶν ἀρετῶν ἡ διάκρισις), την ικανότητα δηλαδή να διακρίνουμε το σωστό από το λάθος, το θέλημα του Θεού από το θέλημα του διαβόλου. Το πόσο πολύ ή λίγο θα αγωνιστούμε για το κάθε τι που αναφέραμε παραπάνω, η συχνότητα και η ένταση που θα ακολουθήσουμε στον πνευματικό μας αγώνα και γενικά κάθε τι πνευματικά καλό που θέλουμε να κάνουμε, θα πρέπει να γίνεται πάντα με την απαραίτητη διάκριση, ώστε αφενός να μην εκτρεπόμαστε ούτε αριστερά (μακριά από θέλημα του Θεού), αλλά ούτε και δεξιά (αδιάκριτη και υπέρμετρη δηλαδή προσπάθεια εκ δεξιών, σε υπερβολικό βαθμό σε σχέση με τις τρέχουσες πνευματικές μας δυνάμεις). Γι αυτό το λόγο θα πρέπει να μην έχουμε εμπιστοσύνη στον εαυτό μας για την πορεία του πνευματικού μας αγώνα, αλλά να συμβουλευόμαστε τακτικά τον Πνευματικό μας Πατέρα - ο οποίος φυσικά οφείλει να είναι διακριτικός - ώστε αυτός να είναι που θα κρίνει και θα μας συμβουλέψει κατάλληλα, ανάλογα με την εκάστοτε πνευματική μας κατάσταση και όχι εμείς. Να μην ξεχνάμε ότι και αυτός ο υπέρμετρος και χωρίς διάκριση καμιά φορά αγώνας, ειδικά όντας αρχάριοι πνευματικά, γίνεται με την παρακίνηση του διαβόλου, με σκοπό να μας οδηγήσει τελικά στο να μας προκαλέσει σύγχυση ώστε, είτε κατά την εφαρμογή κάποιων εντολών του Θεού να παραβαίνουμε κάποια άλλη εντολή, χωρίς να το καταλαβαίνουμε, είτε να μας οδηγήσει στην κούραση και στην απελπισία και να εγκαταλείψουμε τελικά τον πνευματικό μας αγώνα. Ας μην το ξεχνάμε λοιπόν ούτε αυτό. Για περισσότερα σχετικά με την αρετή της Διάκρισης κάντε κλικ εδώ: >>>
Αναλυτικά ο "Πνευματικός Αγώνας" αναφέρεται στη σχετική ενότητα του ιστολογίου μας και στις αντίστοιχες υποσελίδες, ξεκινώντας κάνοντας κλικ εδώ: >>>
Κλείνοντας αυτή την εισαγωγική αναφορά μας στον πνευματικό αγώνα, ας ακούσουμε το λόγο του Σεβ. Μητροπολίτη Προικοννήσου κ. Ιωσήφ, ο οποίος μας μιλάει εν συντομία για το πώς μπορεί να βιωθεί η ορθόδοξη πνευματική ζωή.
Καλό αγώνα
Ο Θεός μαζί μας
Βοηθητικές πηγές - Βιβλιογραφία: εδώ
Καλό αγώνα
Ο Θεός μαζί μας
________________________________________________
Επιμέλεια κειμένου: Ορθόδοξο Χριστιανικό Ιστολόγιο Δρόμος ΟρθοδοξίαςΒοηθητικές πηγές - Βιβλιογραφία: εδώ
Πηγή βίντεο: εδώ από την ιστοσελίδα Πεμπτουσία
(Το βίντεο αναμεταδίδεται σε ενσωματωμένο παράθυρο απευθείας από την πηγή του)